Name/Όνομα: Ονοβρυχίς η λειριοκέφαλη*
Scientific name/Επιστημονικό όνομα: Onobrychis caput-galli (L.) Lam.
Common name/Κοινό Όνομα: Cock´s Head.
Family/Οικογένεια: FABACEAE
* Η απόδοση του είδους στα Ελληνικά είναι εισήγηση του συγγραφέα.
Description
Plant: Annual herb growing up to 40 cm high.
Stem/s: Erect or prostrate, branched, ribbed, angular, sparsely hairy, green, becoming purplish with age.
Leaves: Alternate, compound, odd-pinnate, petiolate, oblong in outline; stipules membranous connate, 2-toothed, distinctly acuminate; leaflets simple, entire, usually 9-15, obovate or elliptic, acute, cuspidate, subglabrous and gland-dotted above, with adpressed and sparse hairs on the margins and on the central nerve beneath; leaves equal or longer than the above peduncle; petiolule short, hairy, tinged orange/reddish;
Flowers: Zygomorphic, hermaphrodite, subsessile, in lax, axillary racemes; bracts membranous, ovate, acuminate; bracteoles very small, triangular, acute; peduncle ribbed and hairy; calyx campanulate, greenish, glabrous, 5-toothed; teeth linear, pointed, margins hairy and membranous at the lower half, often tinged purple, about 3-4 times as long as calyx tube; petals 5, pink or purple, standard petal erect, obovate, reduced at the base, minutely cuspidate, nerved with about 16 reddish veins, wings oblong, acute, keel upcurved; stamens 10, 1 free, 9 fused for the most of their length, free parts white and glabrous, anthers oblong and yellow; ovary superior, style 1, white, longer than stamens, stigma 1 capitate.
Flowering time: February-May.
Fruit: Legume; semi-orbicular, densely hairy with adpressed white hairs, conspicuously spiny with marginal and lateral, triangular, straight, curved or hooked, purple-tipped spines;
Habitat: Waste ground, cultivated fields, dry grassland, near paths from 0-900 m alt.
Native: Mediterranean region.
Περιγραφή
Φυτό: Μονοετής πόα με ύψος μέχρι 40 εκ.
Βλαστοί: Όρθιοι ή κατακλιμένοι, διακλαδωμένοι, ραβδωτοί, αραιά τριχωτοί, πράσινοι αρχικά, πορφυροί τελικά
Φύλλα: Κατ εναλλαγή, σύνθετα, περιττόληκτα, έμμισχα, προμήκη στο περίγραμμα, με παράφυλλα μεμβρανώδη, ενωμένα, με 2 πολύ εμφανή νεύρα που καταλήγουν σε μυτερά και μαλακά δόντια. Φυλλάρια απλά, ακέραια, συνήθως 9-15, αντωειδή ή ελλειπτικά, μυτερά και με μικρή προεκβολή, σχεδόν άτριχα αλλά διάστικτα με μικροσκοπικούς αδένες στην πάνω επιφάνεια, με αραιές, λευκές και παράλληλες με το έλασμα τρίχες στα χείλη και στο κύριο νεύρο στην κάτω επιφάνεια. Τα φύλλα είναι ίσα ή μεγαλύτερα από τον ποδίσκο του υπερκείμενου άνθους. Μίσχος φυλλαρίων πολύ κοντός, τριχωτός και με πορτοκαλί ή κοκκινωπό χρώμα.
Άνθη: Ζυγόμορφα και ερμαφρόδιτα, σχεδόν άμισχα, σε χαλαρούς και μασχαλιαίους βότρεις. Βράκτια μεμβρανώδη, ωοειδή, μυτερά. Βρακτίδια πολύ μικρά, τριγωνικά, και μυτερά. Ποδίσκος ραβδωτός και αραιά τριχωτός. Κάλυκας καμπανοειδής, πρασινωπός, άτριχος, 5-δοντος. Δόντια γραμμοειδή και μυτερά, με χείλη συχνά πορφυρά και μεμβρανώδη στο χαμηλότερο ½ του μήκους τους, περίπου 3-4 φορές μακρύτερα του σωλήνα του κάλυκα. Πέταλα 5, ρόδινα ή πορφυρά, πέτασος όρθιος, αντωειδής και στενότερος στη βάση, με πολύ μικρή προεκβολή στην κορυφή του, περίπου με 16 κοκκινωπά νεύρα, πτέρυγες προμήκεις και οξύκορφες, τρόπιδα με λυγισμένη προς τα πάνω κορυφή. Στήμονες 10, 1 ελεύθερος και 9 με ενωμένα τα νήματά τους στο μεγαλύτερο του μήκους τους, με λευκά και γυμνά τα ελεύθερα τους τμήματα, ανθήρες προμήκεις και κίτρινοι. Ωοθήκη επιφυής, στύλος 1, λευκός και ψηλότερος των στημόνων, στίγμα 1 κεφαλωτό.
Άνθιση: Φεβρουάριοσ-Μάιος.
Καρπός: Χέδρωψ, ημισφαιρικός, πυκνά τριχωτός με λευκές και απλωμένες τρίχες, έντονα καλυμμένος με περιφερειακές και πλάγιες, τριγωνικές, ίσιες, λυγισμένες ή αγκιστροειδείς σκληρές άκανθες με πορφυρή και αιχμηρή μύτη (μοιάζει με το λειρί του κόκορα εξ ού και το όνομα).
Ενδιαίτημα: Άγονες ή και καλλιεργημένες περιοχές, ξηρά χορταριασμένα εδάφη, κοντά σε μονοπάτια, από 0-900 μ υψόμετρο.
Πατρίδα: Μεσογειακή ζώνη.
