Όνομα: Oφρύς η μαστοειδής

Επιστημονικό όνομα: Ophrys mammosa.Desf.

Κοινό όνομα: Μελισσάκι

Οικογένεια:ORCHIDACEAE          

Περιγραφή

Πολυετής κονδυλώδης πόα με όρθιο βλαστό ύψους μέχρι 70 cm και ο οποίος μπορεί να έχει μέχρι και 15 άνθη. Σέπαλα πράσινα, αλλά αργότερα παίρνουν ρόδινη ή κόκκινη απόχρωση κυρίως στο δεύτερο μισό. Χείλος αδιαίρετο σπανίως τρίλοβο, με μαύρο, καφέ ή πορφυρο-βυσσινί χρώμα και φέρει το χαρακτηριστικό Η μπλε χρώματος. Στιγματική περιοχή με έντονο σκούρο πορφυρό, μαύρο ή καφέ χρώμα. Ψευδο-οφθαλμοί γαλάζιοι. Στα πλαϊνά του άνω μέρους του χείλους αναπτύσσονται τριχωτές προεκβολές που προεξέχουν έντονα, έχουν στρογγυλές κορυφές και δίνουν την αίσθηση μαστών( από αυτό πήρε το όνομα μαστοειδής ή μαστοφόρος).

Ανθίζει Μάρτιο-Μάιο.

Απαντάται σε αραιά πευκοδάση, φρυγανότοπους και ασβεστολιθικούς σχηματισμούς μέχρι 900 m.

Όνομα:  Φριτιλλάρια η περσική

Επιστημονικό όνομα:  Fritillaria persica L

Κοινό όνομα:  Περσικός κρίνος (Persican Lilly)

Οικογένεια:  LILIACEAE

Description

It is a perennial bulbous plant growing to 1m high.  Stem erect, unbranched, glabrous, yellowish-green.  Basal leaves simple, ovate elliptic, green, glabrous, petiole surrounding the stem at base; cauline leaves many, alternate, simple, linear-lanceolate, glaucous-green, apex acute or acuminate with a prominent clockwise curve, sessile.  Flowers hermaphrodite, hanging on terminal lux racemes; pedicels bending downwards; perianth campanulate, segments 6 in 2 whorls, ovate, concave, greenish-purple or purplish-brown, whitish-green at base(internally); stamens 6, filaments free, yellowish-green, glabrous, anthers oblong, brownish to reddish; ovary green, glabrous, 6-parted; the fruit is a capsule.  Flowering time February-March.  It is rare plant in Cyprus, on borders of cultivated fields or on calcareous hillsides from 0-600m alt.

 Περιγραφή

Σπάνια πολυετής και βολβώδης πόα ύψους μέχρι 1m.  Βλαστός όρθιος χωρίς διακλάδωση, άτριχος με κιτρινοπράσινο χρώμα.  Φύλλα βάσης απλά, ωοειδή-ελλειπτικά, με τη βάση τους να περιβάλλουν το βλαστό.  Φύλλα βλαστού απλά, πολυάριθμα, κατ εναλλαγή, στενά λογχοειδή ή γραμμοειδή-λογχοειδή, σχεδόν οξύκορφα, γλαυκοπράσινα, άμισχα.  Άνθη ερμαφρόδιτα, κρεμάμενα, σε επάκριους βότρεις.  Περιάνθιο καμπανοειδές αποτελούμενο από 6 τμήματα σε 2 σειρές, είναι ωοειδή, κοίλα, με ανοικτό πρασινο-βιολετί χρώμα στην αρχή ενώ τελικά παίρνουν σκούρο καφέ – βιολετί χρώμα ενώ στη βάση(εσωτερικά) είναι ανοικτοπράσινα.  Ποδίσκοι με κλίση προς τα κάτω.  Άνθιση Φεβρουάριος – Μάρτιος.  Απαντάται σε σύνορα χωραφιών και σε ασβεστολιθικά έδάφη από 0-600m υψόμετρο και μόνο σε 2 περιοχές σε ολόκληρη την Κύπρο.

Name/Όνομα:  Πτιλοστήμων η χαμαιπεύκη υποείδ. η κυπρία   

Scientific name/Επιστημονικό όνομα:  Ptilostemon chamaepeuce ssp cyprius   (Greuter) Chrtek & B. Slavík 

Family/Οικογένεια:  ASTERACEAE  

Description

Plant:  Evergreen shrub, growing up to 130 cm high.

Stem/s:   Erect or ascending, branched below, whitish or greyish, densely covered with soft white hairs.

Leaves:  Linear, simple, entire, dark green and covered with arachnoid hairs above, with dense white hairs beneath, apex acute, margins deflexed, petiolate; basal leaves crowded, cauline leaves alternate and sessile.

Flowers:  Capitula solitary and terminal or in lax corymbose flowering branches; involucre usually ovate; bracts many in several series, imbricate, green and hairy above, the outer and lower are narrowly-lanceolate, spreading, densely white hairy beneath, the middle bracts are erect with reflexed tips, often tinged purple, the inner linear-lanceolate, longer the other bracts with spreading or deflexed tips; florets numerous, actinomorphic; corolla lobes 5, erect, acute;         

Flowering time:  May-July.

Fruit:  Achenes.       

Habitat:  Hill sides, mountain slopes, on calcareous or igneous ground, from 200-1300 m alt.

Native:  Common endemic to Cyprus.

Περιγραφή

Φυτό:  Αειθαλής θάμνος με ύψος μέχρι 130 εκ.

Βλαστός:  Όρθιοι ή ανερχόμενοι, διακλαδωμένοι χαμηλά, ασπριδεροί ή γκριζωποί, πυκνά καλυμμένοι με μαλακές και  λευκές τρίχες.

Φύλλα:  Γραμμοειδή, απλά, ακέραια, με σκούρο πράσινο χρώμα και με αραχνοειδείς τρίχες στην πάνω επιφάνεια, με πυκνές άσπρες τρίχες στην κάτω, με μυτερή κορυφή, έμμισχα και με χείλη γυρισμένα προς τα μέσα.  Φύλλα βάσης μαζεμένα, φύλλα βλαστών κατ εναλλαγή και άμισχα.   

Άνθη:  Κεφάλια σε αραιούς κορυμβοειδείς κλάδους ή μεμονωμένα και επάκρια.  Σύνολο βρακτίων σε συνήθως ωοειδές σχήμα.  Βράκτια πολλά σε αρκετές σειρές, αλληλεπικαλυπτόμενα, πράσινα και τριχωτά από πάνω, τα κατώτερα είναι στενά λογχοειδή και απλωμένα. με πυκνές άσπρες τρίχες από κάτω, τα μεσαία όρθια με μυτερές και λυγισμένες προς τα έξω κορυφές, συχνά με πορφυρή χροιά, τα εσωτερικά είναι μεγαλύτερα, γραμμοειδή-λογχοειδή, με απλωμένες είναι λυγισμένες προς τα έξω κορυφές.  Ανθίδια πολυάριθμα και ακτινόμορφα.  Λοβοί στεφάνης 5, όρθιοι και μυτεροί.

Άνθιση:   Μάιος-Ιούλιος.

Καρπός:  Αχαίνιο.  

Ενδιαίτημα:  Πλαγιές  βουνών και λόφων, σε ασβεστολιθικά ή πυριγενή εδάφη από 200-1300 μ υψόμετρο.

Πατρίδα:  Κοινό ενδημικό φυτό της Κύπρου.  

Name/Όνομα:   Πιγκουϊκούλα η κρυστάλλινη.

Scientific name/Επιστημονικό όνομα:  Pinguicula crystallina Sm.

Family/Οικογένεια:  LENTIBULARIACEAE 

* Η απόδοση του είδους στα Ελληνικά είναι εισήγηση του συγγραφέα.

Description

Plant:   Perennial herb, the only insectivorous plant in Cyprus.

Leaves:   Mostly at the base, alternate, simple, entire, ovate, obovate or elliptic, pale green, with rounded or emarginated apex, fleshy, glandular internally, sessile, margins often incurved; the glands produce sticky extract that trap any insect attach on the upper surface of the leaves.

Flowers: Zygomorphic and hermaphrodite, in few-flowered racemes or solitary; calyx glandular externally, 2-lipped, 5-lobed, upper lip with 3 unequal and obovate lobes, lower lip with 2 obovate and emarginated lobes; corolla 2-lipped, violet or pale blue at the upper half, whitish-yellow at the base, upper lip with 2 small obovate lobes with rounded apex and black lines at the base, lower lip with 3 obovate and larger lobes with the median wider; corolla-tube narrow and conical, throat with dense and rather thick hairs; stamens 2, included; ovary superior, style 1, stigma 2-libbed.

Flowering time:  March-September.  

Fruit:   Capsule.    

Habitat:   Cool, rocky and moist places, near streams and rivers, from 300-1950 m alt.

Native:   Eastern Mediterranean region.

Περιγραφή:

Πολυετής  πόα ύψους μέχρι 15cm. Φύλλα σε ρόδακα,  ελλειπτικά, αντωοειδή ή ωοειδή. Η πάνω επιφάνεια τους   φέρει αδένες που παράγουν κολλώδες υγρό ώστε να συγκρατούν τα έντομα όταν κάθονται πάνω στα φύλλα. (εντομοφάγο φυτό). Άνθη ζυγόμορφα με ψηλό ποδίσκο, μονήρη. Στεφάνη ασπροκίτρινη ή ελαφρά ιώδης, πενταμερής, με  2 ανώτερους αντωοειδείς λοβούς με  στρογγυλωμένες κορυφές και 3 κατώτερους λοβούς με μεγαλύτερο το μεσαίο. Κιτρινωπός φάρυγγας με πυκνές τρίχες. Πλήκτρο με αντωοειδές ή στρογγυλωμένο άκρο που βλέπει προς τα κάτω. .

Άνθιση Μάρτιος  – Οκτώβριος (Νοέμβριος ). Αυστηρά προστατευόμενο.

Απαντάται στο Τρόοδος, σε υγρές και βραχώδεις περιοχές ή κοντά σε ρυάκια και σε υψόμετρο 250-1930.

Name/Όνομα: Κρόκος του hartmann

Scientific name/Επιστημονικό όνομα: Crocus hartmannianus Holmboe

Family/Οικογένεια: IRIDACEAE

Description

It is a perennial bulbous herb growing up to 15cm tall.  Leaves 3-4, erect, narrow, linear(venation parallel), green and glabrous, with almost equal length with flowers at anthisis; white median stripe on the upper surface.  Flowers 1,2; perianth actinomorphic, with 6 oblanceolate, white or mauve segments, with violet-brownish stripes externally; throat orange-yellow; stamens 3, filaments yellow, anthers violet-brownish; ovary inferior; style 3-branched, orange-red.  Basal sheath membranous.  Flowering time January-February.   The fruit is a capsule.  It is very rare endemic of Cyprus.  Hab: On calcareous and igneous slopes, on open Pinus brutia forests, from 725-925m alt, near Macheras monastery and on Pentadactylos mountains.

Περιγραφή

Σπάνια ενδημική και πολυετής πόα ύψους μέχρι 15cm.  Φύλλα στενά γραμμοειδή, ισομήκη ή μεγαλύτερα από τα άνθη κατά την άνθηση και με κατά μήκος αυλάκωση στο άνω μέρος.  Άνθη 1-2, με 6μερές περιάνθιο σε άσπρο ή λιλά χρώμα και τα οποία εξωτερικά φέρουν περιοχές με έντονο βιολετί στο άνω και πορφυρό-καφέ χρώμα στο κάτω μέρος. Φάρυγγας πορτοκαλοκίτρινος.  Ανθήρες με καστανο-ιώδες χρώμα και στύλος κοκκινο-πορτοκαλής και τρίλοβος.  Ποδίσκος του άνθους με πορφυρό χρώμα καλυπτόμενος από λεπτό και λευκό υμένα.  Ανθίζει Ιανουάριο – Φεβρουάριο. Απαντάται σε πετρώδεις περιοχές με ξισταριές και σε αραιά πευκοδάση τραχείας πεύκης σε υψόμετρο 725-925m στην περιοχή Μαχαιρά και Πενταδακτύλου.

Όνομα: Κενταύρεια η ακαμαντής

Επιστημονικό όνομα: Centaurea akamantis.T.Georgiades et G.Hadjikyriakou

Οικογένεια: ASTERACEAE

Περιγραφή

Πολύ σπάνιος ενδημικός ημίθαμνος με ημιόρθιους ή κρεμάμενους βλαστούς ύψους 40-70cm και οι οποίοι έχουν λευκο-γκριζωπό χρώμα λόγω της παρουσίας τριχώματος. Φύλλα επίσης λευκο-γκριζωπού χρώματος, κατ̕ εναλλαγή, απλά, γραμμοειδή ή αντιλογχοειδή, χοντρά και με σχεδόν στρογγυλεμένες κορυφές. Άνθη σε μονήρη κεφάλια με ανθίδια πορφυρού χρώματος. Ανθίζει Μάιο-Νοέμβριο. Καρπός αχαίνιο(ξερός, αδιάρρηκτος, μονόσπερμος καρπός που συμφύεται πλήρως με το σπέρμα).

Απαντάται σε σχισμές ιζηματογενών πετρωμάτων και περιορίζεται στο φαράγγι του Άβακα και στο Αργάκι των Κουφών σε υψόμετρο 70-100m. Περιγράφηκε για πρώτη φορά το 1993 από τους Θ. Γεωργιάδη και Γ. Χατζηκυριάκου. Aυστηρώς προστατευόμενο είδος (Σύμβαση της Βέρνης).

Name/Όνομα:    Ιουρινέα η κυπρία 

Scientific name/Επιστημονικό όνομα:  Jurinea cypria Boiss.

Family/Οικογένεια: ASTERACEAE

Description

Perennial herb with woody rootstock, growing up to 70cm high.  Stems erect, unbranched, greenish when young, yellowish later, angular, covered with white soft hairs.  Basal leaves alternate, oblanceolate, simple, entire or wavy, green and covered with short downy hairs above, glaucous green with white arachnoid hairs below, apex obtuse, petiole clasping the stem at base; stem leaves become progressively smaller towards apex, forming a lax involucre just below capitula.  All florets are discoid, actinomorphic, omogamous*(all alike), purplish, arranged in campanulate heads, in branched corymbose inflorescences; phyllaries lanceolate and hairy, the outer  longer and acute, the inner acuminate.  Fruit is an achene. Flowering time June-September.  Near- endemic (also in Turkey), on roadsides, rocky hillsides, on igneous or calcareous places from 425–1725m alt.

 Περιγραφή

Πολυετής πόα με ξυλώδες ρίζωμα που φθάνει σε ύψος τα 70cm.  Βλαστοί αρκετοί, όρθιοι, χωρίς διακλάδωση, πρασινωποί οι νεαροί, κιτρινωποί οι αρχαιότεροι, γωνιώδεις και καλυμμένοι με άσπρες μαλακές τρίχες.  Φύλλα βάσης κατ εναλλαγή, επιμήκη λογχοειδή, απλά, ακέραια ή κυματοειδή, πράσινα και με κοντές τρίχες στην άνω επιφάνεια, γλαυκοπράσινα και με άσπρες αραχνοειδείς τρίχες στην κάτω, με αμβλεία κορυφή και με μίσχο που περιβάλλει εν μέρει το βλαστό στη βάση του.  Τα φύλλα του βλαστού γίνονται σταδιακά μικρότερα όσο προχωρούμε προς την κορυφή, σχηματίζοντας ένα χαλαρό ρόδακα από φύλλα ακριβώς κάτω από τα κεφάλια.  Όλα τα άνθη είναι όμοια, ρόδινα ή ασπρορόδινα, δισκοειδή και ακτινόμορφα, διαταγμένα σε καμπανοειδή κεφάλια, σε διακλαδωμένες κορυμβοειδείς αξιανθίες.  Βράκτια λογχοειδή και τριχωτά, τα εξωτερικά μακρύτερα, τα εσωτερικά οξύληκτα.  Καρπός αχαίνιο.  Άνθιση Ιούνιος-Σεπτέμβριος.  Σχεδόν ενδημική πόα της Κύπρου (υπάρχει και στην Τουρκία) και απαντάται κοντά σε δρόμους και σε πετρώδεις λόφους, σε πυριγενή ή ασβεστολιθικά πετρώματα, από 425-1725m υψόμετρο.

Όνομα: Άρκτιον η λάππα

Επιστημονικό όνομα: Arctium lappa.L

Κοινό όνομα: Κολλιτσίδα, αρκουδοβότανο

Οικογένεια:ASTERACEAE

Περιγραφή

Διετής όρθια και πολύκλαδη πόα με ύψος μέχρι 1,5m. Βλαστός κοκκινωπός σχεδόν γυμνός. Φύλλα κατ̕ εναλλαγή, πολύ μεγάλα, καρδιόσχημα με μακρύ μίσχο, στρογγυλεμένα στην κορυφή και τρίχες στην κάτω επιφάνεια.Άνθη κεφάλια σε πυκνό κόρυμβο (βοτρυοειδής ταξιανθία όπου τα κατώτερα άνθη έχουν μακρύτερους ποδίσκους από τα ανώτερα, ώστε όλα να φτάνουν στο ίδιο ύψος), σφαιρικά, με ανθίδια πορφυρού χρώματος που μόλις προεξέχουν και βράκτια γραμμωτά με αγκιστρωτή κορυφή. Καρπός αχαίνιο (ξηρός, αδιάρρηκτος, μονόσπερμος καρπός, με περικάρπιο που συμφύεται πλήρως με το σπέρμα).Ανθίζει Ιούλιο – Οκτώβριο.Το φυτό τρώγεται και μπορεί να φαγωθεί ωμό αν σερβιριστεί με λάδι και ξύδι. Είναι επίσης γνωστό φαρμακευτικό φυτό. Χρησιμοποιούνται η ρίζα, τα φύλλα και οι καρποί. Η ρίζα της έχει ιδιότητες διουρητικές, καθαρτικές και εφιδρωτικές και περιέχει αρκετό σίδηρο. Πιστεύεται ότι έχει ιδιότητες κατά του διαβήτη.Απαντάται σε βραχώδεις όχθες ρυακιών σε μεγάλο υψόμετρο στην περιοχή Τροόδους.

Όνομα:  Κρόκος ο κύπριος

Επιστημονικό όνομα:  Crocus cyprius. Boiss. & Kotschy

Οικογένεια: IRIDACEAE

Description

 It is a perennial cormous herb growing up to 10cm tall; corm* flattened at base, tunics** papery.  Leaves 3-4, erect, dark green, long, somewhat wide, venation parallel, channeled, with a white median stripe on the upper surface, glabrous, less or almost equal length with flowers at anthisis.  Basal sheath is thin, papery and white.  Flowers 1-2, funnel-shaped; perianth with 6 oblanceolate, almost equal, white to lilac, somewhat concave and obtuse segments, with dark violet stripes or patches externally at base; throat yellow, pubescent; stamens 3, filaments and anthers yellow; ovary inferior; style 3-branched, orange-red .  Flowering time February-April.  The fruit is a capsule.  It is a rare endemic of Cyprus, has been listed by the RED DATA BOOK OF CYPRUS as vulnerable and it is strictly protected.  Hab:  Rocky igneous or snowy places and open pinewoods, from 1075-1950m alt.    Corm* = a food-storing organ, a modified underground stem (different from bulbous, tuberous or rhizome).   Tunic** = the outer cover of a corm.

Περιγραφή

Σπάνια πολυετής πόα ύψους μέχρι 10cm με αποθηκευτικό όργανο κόρμο* που είναι επίπεδος στη βάση και καλύπτεται εξωτερικά με λεπτό περίβλημα.  Φύλλα 3-4, όρθια, απλά, ακέραια, γυμνά, λογχοειδή και παράρριζα, κοίλα και με εμφανή άσπρη λωρίδα στην άνω επιφάνειας τους.  Τα φύλλα μπορεί να είναι κοντύτερα ή σχεδόν ίσα με το ύψος του περιανθίου κατά την άνθιση.  Άνθη χοανοειδή με εξαμερές περιάνθιο.  Μέρη περιανθίου λίγο ή πολύ ισομεγέθη, ασπρο-ιώδη στην κορυφή τους και με έντονη λιλά περιοχή στο κάτω μέρος της εξωτερικής τους επιφάνειας.  Φάρυγγας τριχωτός και κίτρινος.  Στήμονες 3 με νήμα και ανθήρες κίτρινους.  Στίγμα τριμερές πορτοκαλοκόκκινο.  Καρπός κάψα.  Άνθιση Φεβρουάριος – Απρίλιος.  Απαντάται σε πυριγενή πετρώδη και χιονισμένα εδάφη, σε αραιά δάση μαντόπευκου, κοντά σε περιοχές όπου λιώνουν τα χιόνια και κοντά σε τυρφώνες με υψόμετρο 1075-1950m.  Χαρακτηρίστηκε από το RED DATA BOOK OF CYPRUS ως τρωτό.  Είναι σπάνιο ενδημικό φυτό της Κύπρου και είναι αυστηρά προστατευόμενο.

Κόρμος* = είδος αποταμιευτικού οργάνου που είναι στην πραγματικότητα μετασχηματισμένος υπόγειος βλαστός αλλά διαφέρει από βολβό, κόνδυλο ή ρίζωμα.

Name/Όνομα:  Branched asphodel, Ασφόδελος ο πολύκλαδος*

Scientific name/Επιστημονικό όνομα:  Asphodelus ramosus** L.   

Common name/Κοινό όνομα:  Ασφόδελος, Σπουρτούλλα

Family/Οικογένεια:  XANTHORRHOEACEAE

 **formerly known as Asphodelus aestivus

 Description

Plant:  It is a perennial tuberous plant growing up to 100cm high or more.

Stem:  Srect, unbranched below, branched above, robust, greenish, glabrous.

Leaves:  All basal, linear up to 20cm long, dark green, glabrous, apex acute.  

Flowers:  Hermaphrodite, actinomorphic, conspicuous in dense axillary racemes; perianth showy, segments 6, ovate to elliptic, glabrous, white with a prominent median purple-brown nerve; stamens 6, filaments cylindrical, white, wider at base surrounding the ovary, anthers oblong, brownish-yellow; ovary superior, pale orange to brown, divided in 3 segments; style erect, straight, white cylindrical; stigma subcapitate, higher than anthers, yellowish;

Fruit: An obovoid capsule.

Flowering time: January-June.

Habitat:  Common plant in Cyprus, on abandoned land, open pinewoods, phrygana and roadsides from 0-1825m alt.   

 Περιγραφή

Πολυετές και κονδυλώδες φυτό ύψους μέχρι 1m ή και περισσότερο.

Βλαστός διακλαδισμένος ψηλά, δυνατός, πρασινωπός και άτριχος.

Φύλλα όλα στη βάση, στενά και με μεγάλο μήκος που φθάνει τα 20cm, με σκούρο πράσινο χρώμα, μάλλον οξύκορφα και άτριχα.

Άνθη:  Ερμαφρόδιτα, ακτινόμορφα και εντυπωσιακά σε πυκνούς μασχαλιαίους βότρεις.  Περιάνθιο με 6 λευκά τμήματα, ωοειδή προς ελλειπτικά και με πολύ εμφανές πορφυροκαφέ κεντρικό νεύρο.  Στήμονες 6, νήμα κυλινδρικό, λευκό με πλατύτερη βάση, ώστε συνολικά φαίνεται να περιβάλλουν την ωοθήκη η οποία είναι επιφυής και με ανοιχτό πορτοκαλί προς καστανό χρώμα.  Ανθήρες επιμήκεις καστανοκίτρινοι.  Στύλος όρθιος, κυλινδρικός και λευκός, στίγμα  σχεδόν κεφαλωτό, με ανοιχτό κίτρινο χρώμα, υπερίπταται των ανθήρων.

Καρπός: Είναι μια σχεδόν σφαιρική κάψα.

Άνθιση: Ιανουάριος – Ιούνιος.

Ενδιαίτημα:  Πολύ κοινό φυτό και απαντάται σε φρυγανότοπους, χέρσα γη, αραιό πευκοδάσος και πρανή δρόμων, από 0-1825m υψόμετρο.

• *η απόδοση του είδους στα Ελληνικά είναι εισήγηση του συγγραφέα.
• **προηγούμενο όνομα Asphodelus aestivus