Archives

Author Archive for totalcy

Lactuca tetrantha

Name/Όνομα:   Λακτούκα η τετρανθής

Scientific name/Επιστημονικό όνομα:   Lactuca tetrantha B. L. Burtt & P. H. Davis

Family/Οικογένεια:   ASTERACEAE

 

* Η απόδοση του είδους στα Ελληνικά είναι εισήγηση του συγγραφέα.

 

Description

 

Plant:     Perennial herb growing up to 30 cm high.

Stem/s:  Erect, branched above, cylindrical, brownish to purplish and glabrous.

Leaves:    Basal leaves in a loose rosette, they are oblong-obovate in outline, lyrate-pinnatisect, glaucous-green above, purplish at margins and at the surface beneath,  glabrous; terminal lobe larger, usually triangular or rhomboid with subacute apex, sometimes apex is ; lateral lobes smaller, oblong triangular, mostly entire, sometimes dentate; cauline leaves much less in size, oblong-lanceolate, attached closely or partly surrounded the stem.

Flowers:  Capitula numerous, in lax or dense, corymb-like inflorescences; involucre cylindrical; bracts imbricate , in 3-4 series, outer bracts ovate, usually green, inner bracts oblong and glabrous, often purplish; florets 4, yellow, tinged coppery beneath, ligulate with 5(6) teeth at apex; anthers yellow.

Flowering time:   July-October.

Fruit:   Achenes, compressed, lanceolate, ribbed and blachish.    

Habitat:   Rocky mountain slopes, from 1500-1900 m alt.

Native:   Endemic to Cyprus.

Περιγραφή

Πολυετής ενδημική και όρθια πόα ύψους μέχρι 30cm. Κατώτερα φύλλα σε ρόδακα και βαθειά διαιρεμένα σε λοβούς , με μεγαλύτερο λοβό τον τελικό που έχει σχεδόν οξύκορφο άκρο, ανώτερα φύλλα σχεδόν λογχοειδή. Τα φύλλα έχουν συνήθως περιοχές με πορφυρό χρώμα στην κάτω επιφάνεια ή στο περίγραμμα της άνω επιφάνειας. Ανθίδια συνήθως 4, κίτρινα με χαλκο-κόκκινες αποχρώσεις στην κάτω επιφάνεια και κορυφές που καταλήγουν σε κοντά δόντια. Στήμονες 4 με κίτρινο χρώμα.

Άνθιση Ιούλιος – Οκτώβριος.

Απαντάται στο Τρόοδος, σε βραχώδεις βουνοπλαγιές σερπεντινικών πετρωμάτων και σε υψόμετρο μεγαλύτερο των 1500m.(Χιονίστρα και λιβάδια του Τροόδους)

 

Geum heterocarpum

Name/Όνομα:   Γέον το ετερόκαρπο*

Scientific name/Επιστημονικό όνομα:   Geum heterocarpum Boiss

Family/Οικογένεια:   ROSACEAE

 

* Η απόδοση του είδους στα Ελληνικά είναι εισήγηση του συγγραφέα.

 Description

Plant:   Perennial herb growing up to 50 cm high. 

Stem/s:   Many, erect, semi-erect or spreading, slightly angled, purplish, thinly hairy.

Leaves:   Lower leaves arise directly from the rhizome, they are lyrate, long-petiolate, and thinly hairy; terminal leaflet much larger than the laterals, 3-lobed, lobes suborbicular, thinly hairy, margins dentate-serrate, petiole flattened or channeled above; lateral leaflets several, opposite, ovate, serrate; cauline leaves opposite, smaller, similar but with fewer lateral leaflets, short-petiolate; stipules lanceolate.

Flowers:  Actinomorphic and hermaphrodite, in lax, few-flowered, and spreading cymes; pedicels densely covered with glandular hairs; calyx funnel-shaped, covered with glandular hairs, the lower 1/3 closely attached the stem, the upper 2/3 divided into 10 lanceolate and glandular-hairy lobes, the outer 5 are longer forming the epicalyx; petals 5, imbricate, obovate, pale yellow, rounded or deflexed at apex; stamens numerous in 3 series, anthers oblong and yellow; ovary superior, carpels many, hairy, and pointed; style hairy, stigma capitate.  

Flowering time:  May-June.

Fruit:   Achenes.    

Habitat:   Shady mountain-slopes at 1900 m alt.

Native:   Mediterranean region to Iran.

 

 

Περιγραφή

Φυτό:   Πολυετής πόα με ύψος συνήθως μέχρι 50 εκ

Βλαστός/οί:   Αρκετοί, όρθιοι, ημιόρθιοι ή απλωμένοι, ελαφρά γωνιώδεις, πορφυροί και καλυμμένοι με λεπτές τρίχες.

Φύλλα:    Τα χαμηλότερα φύλλα εκφύονται απ ευθείας από το ρίζωμα, είναι λυροειδή, μακρόμισχα και ελαφρά τριχωτά, το τελευταίο φυλλάριο είναι αρκετά μεγαλύτερο των άλλων, είναι 3-λοβο, οι λοβοί είναι σχεδόν κυκλικοί, εάφρά τριχωτοί, χείλη οδοντωτά-πριονωτά, μίσχος επίπεδος ή αυλακωτός από πάνω.  Πλάγια φυλλάρια αρκετά, αντίθετα, ωοειδή και πριονωτά.  Ανώτερα φύλλα βλαστών αντίθετα, παρόμοια αλλά μικρότερα και με λιγότερα πλάγια φυλλάρια, και με κοντό μίσχο.  Παράφυλλα λογχοειδή.

Άνθη:   Ακτινόμορφα και ερμαφρόδιτα, σε χαλαρές, ολιγοανθείς και θυσανοειδείς ταξιανθίες.  Ποδίσκοι πυκνά καλυμμένοι με αδενώδεις τρίχες.  Κάλυκας χοανοειδής, καλυμμένος με αδενώδεις τρίχες, το κατώτερο 1/3 συνδέεται με τον βλαστό, τα υπόλοιπα 2/3 διαιρούνται σε 10 λογχοειδείς και με αδενώδεις τρίχες λοβούς, από τα οποία τα 5 εξωτερικά είναι μακρύτερα και σχηματίζουν τον επικάλυκα.  Πέταλα 5, αλληλεπικαλυπτόμενα, αντωειδή, με χλωμό κίτρινο χρώμα και με στρογγυλεμένη ή λυγισμένη προς τα πίσω κορυφή.  Στήμονες πολυάριθμοι σε 3 σειρές, ανθήρες προμήκεις και κίτρινοι.  Ωοθήκη επιφυής, καρπίδια πολλά, τριχωτά και με μυτερή κορυφή.  Στύλος τριχωτός, στίγμα κεφαλωτό.

Άνθιση:   Μάιος-Ιούνιος.

Καρπός:   Αχαίνιο.

Ενδιαίτημα:   Σε σκιασμένες πλαγιές βουνών στα 1900 μ υψόμετρο.

Πατρίδα:   Μεσογειακή ζώνη μέχρι Ιράν.

 

Phlomis brevibracteata

Κοινό όνομα: Φλομίς η βραχυβράκτια

Επιστημονικό όνομα: Phlomis brevibracteata.Turrill

Οικογένεια: LAMIACEAE

 

 

 

Περιγραφή

Ενδημικός πολύκλαδος θάμνος ύψους μέχρι 1.5m. Νεαροί βλαστοί τετράγωνοι και κοκκινωποί καλυπτόμενοι από αστεροειδείς τρίχες. Φύλλα απλά, αντίθετα, με μικρό μίσχο και πράσινη και ανώμαλη την πάνω επιφάνεια, ενώ η κάτω καλύπτεται με λευκό τρίχωμα. Άνθη ζυγόμορφα

( μπορούν να διαιρεθούν σε 2 όμοια και ισομεγέθη μέρη κατά μήκος ενός μόνο επιπέδου συμμετρίας), κίτρινα, σε σπονδύλους. Στεφάνη διμερής, κίτρινη και τριχωτή, με το ανώτερο χείλος κοντύτερο και καμπύλο. Κάλυκας τριχωτός, σωληνοειδής με στενό το κάτω και πλατύτερο το άνω μέρος. Καρπός κάρυο.

Ανθίζει Μάιο – Ιούνιο.

Απαντάται σε θαμνώνες και βουνοπλαγιές κυρίως ασβεστολιθικών πετρωμάτων με υψόμετρο 300-900m.

Αυστηρά προστατευόμενο.

 

Oxalis pes caprae

Κοινό όνομα: Οξαλίς το πόδυ του τράγου

Επιστημονικό όνομα: Oxalis pes caprae. L

Οικογένεια: OXALIDACEAE

Κοινό όνομα: Οξινούδι

 

 

 

 

Περιγραφή

Πολυετής πόα με υπόγειο βλαστό. Βλαστός όρθιος, πράσινος και τρυφερός. Φύλλα σύνθετα, άτριχα, αποτελούμενα από 3 καρδιόσχημα φυλλάρια που κλείνουν προς τα κάτω τη νύκτα. Άνθη ακτινόμορφα (άνθη που μπορούν να διαιρεθούν σε δύο όμοια και ισομεγέθη μέρη, κατά μήκος δύο ή περισσοτέρων επιπέδων), με ελεύθερα ή ελαφρά συμφυή σέπαλα , με 5 συμφυή κίτρινα πέταλα και σύνθετο στίγμα.

Ανθίζει Νοέμβριο – Μάιο.

Το φυτό τρώγεται και είναι γνωστό για τη ξινή του γεύση λόγω μεγάλης περιεκτικότητας σε οξαλικό οξύ.

Κοινό φυτό, έχει μεγάλη εξάπλωση και λόγω του υπόγειου βλαστού δεν εξαλείφεται εύκολα ακόμα και με χρήση φυτοφαρμάκων.

Απαντάται σε χέρσα γη, χωράφια και κήπους μέχρι 600m .

 

Sideritis cypria

Name/Όνομα:  Σιδηρίτις η κυπρία. 

Scientific name/Επιστημονικό όνομα:    Sideritis cypria Post.

Common name/Κοινό Όνομα:  Cyprus ironwort

Family/Οικογένεια:    LABIATAE

 

* Η απόδοση του είδους στα Ελληνικά είναι εισήγηση του συγγραφέα.

 

Description

 

Plant:   Evergreen perennial semi-shrub with woody base, growing up to 100 cm high.

Stem/s:   Shoots many, branched, glandular, and densely covered with white and soft wooly hairs (tomentose); flowering stems usually single, erect, tetragonal, covered with a mixed of glandular and non-glandular soft whitish hairs.

Leaves:  Opposite, simple, the lower oblanceolate or obovate, densely tomentose, thick, obtuse with undefined petiole and obscurely serrulate margins; cauline leaves similar but smaller; the uppermost pair is green, hairless and sessile.

Flowers:  Zygomorphic and hermaphrodite, in many-flowered, 8-15, distantly spaced whorls; bracts fused forming a broadly-ovate or suborbicular cup; calyx tubular, campanulate, 2-lipped, 5-toothed, glandular externally, ± glabrous internally; corolla bright yellow with brownish-striped margins, 2-lipped, the lower shorter, 3-lobed with the median lobe larger, the upper emarginated or bifid; stamens 4 included; ovary superior, style 1, stigma 1.

Flowering time:  June-August.  

Fruit:   Obovoid nutlets.    

Habitat: South facing calcareous cliffs, from 300-900 m alt.   

Native:   Rare endemic to Cyprus.

 

 

Περιγραφή

Φυτό:   Αειθαλής και πολυετής ημίθαμνος με ξυλώδη βάση και ύψος μέχρι 100 εκ.

Βλαστός/οί:   Αρκετοί, όρθιοι, πολύκλαδοι, αδενώδεις και καλυμμένοι με πυκνές, ίσιες, ασπριδερές και μαλακές τρίχες.  Ανθοφόροι βλαστοί συνήθως απλοί, όρθιοι, τετράγωνοι και καλυμμένοι από ένα μίγμα αδενωδών και μη αδενωδών, μαλακών και ασπριδερών τριχών.

Φύλλα:  Αντίθετα, απλά, τα χαμηλότερα αντωειδή ή αντιλογχοειδή, πυκνά χνουδωτά, χοντρά, πλατυκόρυφα, με απροσδιόριστο μίσχο και δυσδιάκριτα πριονωτά χείλη.  Φύλλα βλαστών παρόμοια αλλά μικρότερα, ενώ το τελευταίο ζευγάρι είναι πράσινο και άμισχο.  

Άνθη:   Ζυγόμορφα και ερμαφρόδιτα, σε πολυανθείς, με 8-15 άνθη, απομακρυσμένους σπονδύλους.  Βράκτια συμφυή δημιουργώντας ένα πλατεια-ωοειδές ή σχεδόν κυκλικό κύπελλο.  Κάλυκας καμπανοειδής, 2-χειλος και 5-δοντος, αδενώδης εξωτερικά, ± άτριχος εσωτερικά.  Στεφάνη με ζωηρό κίτρινο χρώμα και χείλη με καστανές λωρίδες, 2-χειλη, το κατώτερο πιο κοντό, 3-λοβη με το μεσαίο μεγαλύτερο, ενώ το ανώτερο χείλος φέρει εγκοπή ή είναι δίλοβο.  Στήμονες 4 μέσα στη στεφάνη.  Ωοθήκη επιφυής, στύλος 1, στίγμα 1.

Άνθιση:  Ιούνιος-Αύγουστος.

Καρπός:   Αντωειδή κάρυα.

Ενδιαίτημα:  Σε ασβεστολιθικούς κρημνούς νότιας κατεύθυνσης, από 300-900 μ υψόμετρο.

Πατρίδα:   Σπάνιο ενδημικό της Κύπρου.

 

Taraxacum aphrogenes

Όνομα: Ταράξακον το αφρογενές

Επιστημονικό όνομα: Taraxacum aphrogenes Meikle

Οικογένεια:ASTERACEAE

 

 

 

 

Περιγραφή

Ενδημική και πολυετής πόα απλωμένη στο έδαφος. Φύλλα σε ρόδακα, λεία, με μικρό μίσχο και διαιρεμένα μέχρι το μέσο νεύρο σε μικρά φυλλάρια με μεγαλύτερο το ακραίο. Άνθη σε κεφάλια με χρυσοκίτρινα ανθίδια και τα οποία εξωτερικά μπορεί να πάρουν χάλκινο χρώμα. Ποδίσκοι των ανθέων μακροί και με χαλκο-κόκκινο χρώμα. Άνθιση: Οκτώβριος-Μάρτιος.

Απαντάται στις παραλιακές βραχώδεις περιοχές και αμμώδεις παραλίες της επαρχίας Λεμεσού και Πάφου από το Ακρωτήρι μέχρι το Λατσί.

Linum maritimum

Name/Όνομα:  Λίνον το παράλιον 

Scientific name/Επιστημονικό όνομαLinum maritimum L.

Common name/Όνομα: Sea-flax

Family/Οικογένεια:  LINACEAE

 

Description

Plant:   Perennial herb with woody rootstock growing up to 1m high.

Stems:  Erect or spreading, more rarely decumbent, branched from the base, occasionally branched above, glaucous-green, glabrous.

Leaves:   Simple, entire, sessile; lower leaves opposite, obovate or oblong, acute or obtuse while upper leaves are narrower, glaucous-green, linear, and acute.

Flowers:  Actinomorphic and hermaphrodite in lax cymes; bracts leaf-like; sepals 5, ovate, more or less equal, acute, green and glabrous; petals 5, large, free, obovate, yellow with longitudinal darker nerves, glabrous; stamens 10, 5 fertile facing inward and 5 staminode; staminodes are shorter, positioned at the center of the flower and are alternate with the fertile stamens; filaments and anthers yellow; ovary superior, styles 3, stigmas club-shaped.

Flowering time:   May-September (October).

Fruit:  Dehiscent globose capsule.

Habitat:  Salt lakes, marshes, wet places, near the sea level.

Native:  Mediterranean region.

 

Περιγραφή

Φυτό: Πολυετής πόα με ξυλώδη ρίζα και ύψος μέχρι 1μ.   

Βλαστός:  όρθιος ή απλωμένος, πιο σπάνια κατακλιμένος, πολύκλαδος από τη βάση, ευκαιριακά διακλαδωμένος ψηλά, γλαυκοπράσινος και άτριχος.    

Φύλλα:  Απλά, ακέραια, γυμνά και άμισχα.  Κατώτερα φύλλα αντίθετα, επιμήκη ή αντωειδή, οξύκορφα ή πλατύκορφα, ενώ τα ανώτερα είναι πιο στενά, γραμμοειδή και οξύκορφα,

Άνθη:  Ακτινόμορφα και ερμαφρόδιτα σε χαλαρές θυσανοειδείς ταξιανθίες.  Βράκτια φυλλόμορφα.  Σέπαλα 5, ωοειδή, περίπου ισομήκη, οξύκορφα, γλαυκοπράσινα και άτριχα.  Πέταλα 5, μεγάλα, ελεύθερα, αντωειδή, γυμνά, κίτρινα με ευθύγραμμες και πιο σκούρες νευρώσεις.  Στήμονες 10, 5 γόνιμοι και 5 μη γόνιμοι.  Οι άγονοι στήμονες είναι μικρότεροι, συγκεντρωμένοι στο κέντρο του άνθους και είναι κατ εναλλαγή με τους γόνιμους στήμονες.  Νήματα και ανθήρες κίτρινοι.  Ωοθήκη επιφυής, στύλοι 3, στίγματα ροπαλοειδή.   

Άνθιση:  Μάιος-Σεπτέμβριος (Οκτώβριος).

Καρπός:  Διαρρηκτή σχεδόν σφαιρική κάψα.

Ενδιαίτημα:  Γλυκά και αλμυρά νερά όπως αλυκές και τέλματα κοντά στο επίπεδο της θάλασσας.

Πατρίδα:  Μεσογειακή ζώνη. 

Achillea maritima ssp maritima

Name/Όνομα:   Αχίλλεια η παράλιος.

Scientific name/Επιστημονικό όνομα:   Achillea maritima (L.) Ehrend. & Y.-P. Guo subsp. maritima

Common name/Κοινό Όνομα:  Cottonweed

Family/Οικογένεια:   ASTERACEAE

 

* Η απόδοση του είδους στα Ελληνικά είναι εισήγηση του συγγραφέα.

 

Description

 

Plant:   Perennial subshrub growing up to 40 cm high.

Stem/s:   Erect, ascending or sprawling, stout and woody, much branched above, densely covered with soft woolly hairs (tomentose).

Leaves:  Alternate, simple, entire or subentire, oblong, fleshy, sessile, subacute, and densely covered with soft woolly hairs.

Flowers:   Capitula yellow, hemispherical, in terminal corymbs; peduncles tomentose; bracts ovate, subacute, in 2 series, the outer tomentose, the inner glabrous but with hairy apex; receptacle convex; capitula without ligulate ray-florets; disk florets numerous, tubular and yellow; corolla of disk florets 5-lobed, lobes ovate-triangular, acute.

Flowering time:  June-August.

Fruit:        Achenes.

Habitat:   Sandy dunes.

Native:   Southern Europe, Mediterranean region.

 

 

Περιγραφή

Φυτό:   Πολυετής ημίθαμνος με ύψος μέχρι 40 εκ.

Βλαστός/οί:   Όρθιοι, ανερχόμενοι ή κατακλιμένοι, δυνατοί και ξυλώδεις, πολύκλαδοι ψηλά, και πυκνά καλυμμένοι με μαλακές σαν βαμβάκι τρίχες.

Φύλλα:     Κατ εναλλαγή, απλά, ακέραια ή σχεδόν ακέραια, προμήκη, άμισχα και πυκνά καλυμμένα με μαλακές σαν βαμβάκι τρίχες.

Άνθη:   Κεφάλια κίτρινα, ημισφαιρικά, σε επάκριους κορύμβους.  Ποδίσκοι τριχωτοί όπως οι βλαστοί και τα φύλλα.  Βράκτια ωοειδή σε 2 σειρές, τα εξωτερικά τριχωτά όπως τα φύλλα, τα εσωτερικά γυμνά αλλά με τριχωτή κορυφή.  Ανθοδόχη κυρτή.  Κεφάλια χωρίς γλωσσοειδή περιφερειακά  ανθίδια.  Επιδίσκια ανθίδια πολυάριθμα, σωληνωειδή και κίτρινα.  Στεφάνη 5-λοβος, λοβοί ωοειδείς, τριγωνικοί και μυτεροί.

Άνθιση:   Ιούνιος-Αύγουστος.

Καρπός:   Αχαίνια.

Ενδιαίτημα:   Αμμώδεις θίνες.

Πατρίδα:   Νότια Ευρώπη, Μεσογειακή ζώνη.

Typha domingensis

Όνομα: Τύφα η δομινικανή

Επιστημονικό όνομα: Typha domingensis.Pers.

Οικογένεια: TYPHACEAE

 

 

 

Περιγραφή

Πολυετής γλαυκή πόα με ρίζωμα (υπόγειος βλαστός) και όρθιους πράσινους βλαστούς ύψους μέχρι 5m. Φύλλα μακρά γραμμοειδή ή αγρωστιδόμορφα μήκους 1m ή και περισσότερο, επίπεδα στην άνω και ελαφρά κοίλα στην κάτω επιφάνεια και τα οποία περιβάλλουν το βλαστό μέχρι 1.5m ύψος. Άνθη στην κορυφή του βλαστού σε κυλινδρικούς στάχεις. Είναι φυτό μόνοικο (δηλ αρσενικά και θηλυκά άνθη στο ίδιο άτομο) με άνθη δίκλινα (δηλ είναι μόνο αρσενικά ή μόνο θηλυκά). Στο λεπτό άνω μέρος είναι τα αρσενικά άνθη , ενώ στον πιο χοντρό κάτω μέρος πάνω σε ροπαλοειδή και τριχωτό σπάδικα, τα θηλυκά. Καρπός μονόσπερμο κάρυο( αδιάρρηκτος καρπός με ξυλώδες ή δερματώδες περικάρπιο, που δε συμφύεται με το σπέρμα).

Οι νεαροί βλαστοί μπορούν να βραστούν σε νερό ή ατμό όπως ο αραβόσιτος.

Το ρίζωμα και οι κατώτεροι βλαστοί μπορούν να φαγωθούν όπως είναι ή αφού βραστούν ή ψηθούν κατάλληλα γιατί έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε άμυλο(30%-45%). Μέρη του άνθους χρησιμοποιούνται ως άριστο υποκατάστατο του αλεύρου και δίνουν σε μπισκότα ή άλλα γλυκά, το λαμπερό κίτρινο ή πράσινο χρώμα.

Ανθίζει Ιούνιο-Ιούλιο.

Απαντάται σε έλη, όχθες ποταμών, λιμνών, ρυακιών ή σε στάσιμα νερά.

 

Ophrys kotschyi

Όνομα: Oφρύς του Kotschyi

Επιστημονικό όνομα: Ophrys kotschyi H.Fleischman et Soo

Κοινό όνομα: Μελισσάκι του Kotschyi

Οικογένεια: ORCHIDACEAE

 

Description

It is a perennial herb growing to 30cm high.  All leaves are developed at base except one; they are elliptic with parallel venation, glabrous, shining, green or bluish-green.  Sepals 3, wide, green, sometimes with pale pink areas, rarely tinged with brown color; dorsal sepal curving forward.  Petals 2; they are smaller than sepals, dark green or olive-green, wide at base, elliptic or triangular-ovate; lip ( modified petal which is used by insects as a landing platform) without a spur, 3-lobed, median lobe bigger with black or brown color mixed with purple patches; speculum (graphics on median lip) is consisted of brown or purplish markings( circles and lines), resembling  the letter H with white margin; lateral lobes are smaller, more hairy with paler color; appendage(  the end of the lip) is small, usually with pale green color, horizontal or with a small curving upwards.  Flowering time March-April.  Hab:  Grassy land on open pinewoods, garrigue and sandy places from sea level to 900m alt.  Strictly protected.

 

Περιγραφή

Πολυετής πόα με περιορισμένη εξάπλωση και ύψος 10-30cm. Φύλλα όλα στη βάση εκτός από ένα, είναι λαμπερά, πράσινα, κάποτε με πολύ ελαφρά μπλε απόχρωση. Σέπαλα 3, πλατιά πράσινα, κάποτε με ελαφρά ρόδινη και σπανίως με   καφέ απόχρωση και με το ραχιαίο σέπαλο να κάμπτεται προς τα εμπρός. Πέταλα 2( το3 έχει μεταμορφωθεί σε χείλος που χρησιμεύει ως πλατφόρμα προσγείωσης αλλά και προσέλκυσης εντόμων για σκοπούς γονιμοποίησης), ελαιόχρωμα με πλατιά βάση, ελλειπτικά ή  τριγωνικά-ωοειδή. Χείλος τρίλοβο με το μεσαίο λοβό μεγαλύτερο με μαύρο ή καφέ χρώμα.  Θυρεός ( τα γραφήματα που υπάρχουν πάνω στο χείλος)  με πορφυρές αποχρώσεις και φέρει κεντρικά πορφυρές ή άλλου χρώματος περιοχές με λευκό περιθώριο που μοιάζει με Η και δεν έχει πλήκτρο.  Πλάγιοι λοβοί μικρότεροι με πιο αδύνατο χρωματισμό και με περισσότερο τρίχωμα.  Απόφυση (το κάτω άκρο του χείλους) μικρή, συνήθως με ελαφρά πράσινο χρώμα, οριζόντια ή με μικρή κλίση προς τα πάνω.  Ανθίζει Μάρτιο-Απρίλιο.  Απαντάται σε αραιά πευκοδάση, φρυγανότοπους, θαμνώνες με μακκία βλάστηση, αμμώδεις παραλίες και λιβάδια, με υψόμετρο μέχρι 900 m. Αυστηρά προστατευόμενο.