Tordylium aegyptiacum

Name/Όνομα:   Τορτύλιο το αιγυπτιακό     

Scientific name/Επιστημονικό όνομα:   Tordylium aegyptiacum (L). Lam.

Common name/Κοινό όνομα:  Καυκαλίθρα     

Family/ Οικογένεια: APIACEAE

Description

Tordylium aegyptiacum is an annual herb growing up to 50cm high.  Stems erect mostly branched high or unbranched, striate, green, pubescent or villous.  Basal and lower stem leaves alternate, simple, ovate or oblong in outline, 1-3 pinnate, sheathing the stem; segments 2-3 lobed, apex blunt, petiole longitudinally grooved above, pubescent; upper stem leaves larger, 1-2 pinnate, segments narrow, lobes more acute at apex than basal leaves, sparsely pubescent beneath.   Flowers hermaphrodite and unisex, in compound, lateral or terminal, multi-rayed umbels with unequal rays;  umbels 5-14-rayed, with a sterile black-purplish structure in the middle of the central umbellule; rays unequal, scabrid; bracts 3-7, linear, unequal, green, slightly scabrid, deflexed; bracteoles 4-5 unequal; peduncles hispidulous; petals 5, white, glabrous, unequal, the outer larger, obovate, 2-lobed, the inner smaller, 2-lobed; sepals 5, triangular, green; stamens 5; ovary inferior; stylopodium with 2, flat and green semicircular disks, bearing 2, erect, whitish and glabrous styles.  Flowering time February-April.  Fruits of 2 kinds; the outer orbicular-elliptic, compressed, with moniliform thickened and light brown margins, resembling a thin wing, the inner ones hemispherical.  Native to Western Asia, Eastern Mediterranean region, Egypt.  A  common plant in Cyprus and it is found on cultivated fields, waste places and roadsides from 0-300m alt.

stylopodium = a nectariferous disk coming from an enlarged style̕s base 

Περιγραφή

Μονοετής πόα που φθάνει το 50εκ ύψος.  Βλαστοί όρθιοι, διακλαδισμένοι κυρίως ψηλά ή χωρίς διακλάδωση, ραβδωτοί, πράσινοι και τριχωτοί.  Φύλλα βάσης και κατώτερα φύλλα βλαστού κατ εναλλαγή, απλά, με επίμηκες ή ωοειδές περίγραμμα, 1-3 φορές φτερωτά, ενώ στη βάση περιβάλλουν εν μέρει το βλαστό.  Τμήματα φύλλων 2-3, έλλοβα, με όχι μυτερή κορυφή και με μίσχο που στο άνω μέρος είναι αυλακωτός και τριχωτός.  Ανώτερα φύλλα βλαστού παρόμοια αλλά μεγαλύτερα, 1-2 φτερωτά, τμήματα στενά με λοβούς που είναι πιο μυτεροί στην κορυφή από τα άλλα φύλλα, ενώ από κάτω είναι αραιά τριχωτά.  Άνθη ερμαφρόδιτα και μονογενή, σε επάκρια ή πλευρικά, σύνθετα και πολυανθή σκιάδια, με άνισες ακτίνες.  Σκιάδια με 5-14 ακτίνες, με μια στείρα μαυροπορφυρή κατασκευή που βρίσκεται στο μέσο του κεντρικού σκιαδίου.  Ακτίνες άνισες με ανώμαλη επιφάνεια.  Βράκτια 3-7, γραμμοειδή, άνισα, πράσινα, με ελαφρά ανώμαλη επιφάνεια και άκρα που κλίνουν προς τα κάτω.  Βρακτίδια 4-5, άνισα.  Ποδίσκοι αδρότριχοι.  Πέταλα 5, λευκά, γυμνά, άνισα, τα εξωτερικά μεγαλύτερα, αντωειδή, 2-λοβα όπως και τα εσωτερικά.  Σέπαλα 5.  Ωοθήκη υποφυής, στυλοπόδιο με 2 επίπεδους και σχεδόν ημικυκλικούς δίσκους που φέρουν 2 όρθιους, ασπριδερούς και γυμνούς στύλους.  Άνθιση Φεβρουάριος-Απρίλιος.  Οι καρποί είναι 2 ειδών, οι εσωτερικοί είναι ημισφαιρικοί ενώ οι εξωτερικοί είναι στρογγυλοί-ελλειψοειδείς, συμπιεσμένοι, με παχύ καστανό περίγραμμα που μοιάζει με πτερύγιο.  Πατρίδα του η Μεσογειακή ζώνη, η Αίγυπτος και η Δυτική Ασία.  Κοινό φυτό στην Κύπρο και απαντάται σε καλλιεργημένα εδάφη, άγονα εδάφη και κατά μήκος δρόμων από 0-300μ υψόμετρο.  Στυλοπόδιο* = νεκταριοφόρος δίσκος προερχόμενος από μεγέθυνση της βάσης του στύλου.