Name/Όνομα: Holy orchid, Όρχις η ιερή.
Scientific name/Επιστημονικό όνομα: Orchis sancta L.
Common name/Κοινό Όνομα: Heiliges knabenkraut, püren salebi
Family/Οικογένεια: ORCHIDACEAE
* Η απόδοση του είδους στα Ελληνικά είναι εισήγηση του συγγραφέα.
Description
Plant: Perennial tuberous plant with subglobose tuber, growing up to 45m high.
Stem/s: Stem single, erect, unbranched, hairless, pale green, with erect and acute sheaths.
Leaves: Basal leaves 5-12, up to 12 cm long, simple, entire, and oblong-elliptic, dark green, glabrous, apex acute, obtuse or mucronate, unspotted. Upper leaves 1-5, narrowly-elliptic sheathing.
Flowers: Many, unscented, pink to reddish-pink or violet, rarely white, in long, erect and rather dense spikes^; bracts as long as ovary or longer; sepals and petals unspotted, united, forming a hood (the name holy refers to the hood); stigmatic cavity V-shaped; pollinia*2, prominent, erect, obovoid, located at the upper part of the hood, just over viscidium#; the caudicle*** connects pollinium to the viscidium, occasionally visible (when the pollen mass is out of the pollinium); rostellum*** at the back of the viscidium separates stigma from anther; labellum flat, unspotted, papillose*, 3-lobed, median lobe bigger, entire, tongue-shaped, lateral lobes rhomboid, margins entire, 3-4 denticulate or serrate; spur cylindrical with slightly inflated base or conical, whitish and glabrous, pointing downwards, curved forwards at apex; conical and curved spurs are more visible at the upper part of the spike.
Flowering time: April-May.
Fruit: Capsule.
Habitat: Locally common and it is found at grasslands, garigue, dry and stony areas, open pine forests on calcareous ground, from 0-1000 m alt.
Native: Eastern Mediterranean region (Aegean Greek islands, Turkey, Cyprus, Lebanon, Syria, Israel).
spike ^ = unbranched inflorescence with stalkless flowers.
papillose**= bearing nipple-like projections.
pollinia*= a mass of pollen grains produced by anthers.
caudicle**= a stalk-like appendage, connecting the pollinia to the viscidium.
viscidium# = a sticky pad at the base of pollinia.
Rostellum***= a structure which separates the male from the female part of the flower (anther from stigma).
Φυτό: Πολυετής και βολβώδης πόα με σφαιροειδή βολβό και ύψος μέχρι 45 εκ.
Βλαστός: Όρθιος, απλός, χωρίς διακλάδωση, άτριχος και λευκοπράσινος με αρκετά όρθια και μυτερά περίβλαστα φυλλώδη μέρη.
Φύλλα: Φύλλα βάσης 5-12, μέχρι 12 εκ μήκος, απλά, ακέραια, προμήκη-ελλειπτικά, με μυτερή, πλατειά ή ακιδωτή κορυφή, χωρίς στίγματα. Aνώτερα φύλλα 1-5, στενά-ελλειπτικά και περίβλαστα.
Άνθη: Πολλά, άοσμα, με ρόδινο ή με βιολετί ή κοκκινωπό χρώμα, σπανίως λευκά, σε μακρούς, κάπως πυκνούς σπάδικες^. Βράκτια μακρύτερα ή ισομήκη με την ωοθήκη. Σέπαλα και πέταλα χωρίς στίγματα, ενωμένα ώστε να δημιουργούν μια ¨κουκούλα¨(από αυτή πήρε το όνομα ιερή γιατί θυμίζει κουκούλα μοναχών, sancta = ιερή). Στιγματική περιοχή σε σχήμα V. Pollinia* 2, όρθια και πολύ εμφανή, αντωοειδή, τοποθετημένα στο άνω μέρος της κουκούλας, ακριβώς πάνω από το viscidium#. Ένας ελαστικός ιστός που λέγεται caudicle**, ενώνει το pollinium με το viscidium και κάποτε είναι ορατός ακόμα και με γυμνό μάτι, όταν η μάζα γύρης βρίσκεται εκτός pollinium. Το rostellum*** είναι μια κατασκεή που διαχωρίζει το στίγμα από τον ανθήρα. Χείλος επίπεδο, χωρίς στίγματα αλλά με πολύ μικρές προεξοχές που μοιάζουν με θηλές, 3-λοβο, μεσαίος λοβός μεγαλύτερος και γλωσσοειδής, πλάγιοι λοβοί ρομβοειδείς, χείλη ακέραια ή με 3-4 οδοντωτές ή πριονωτές προεκβολές. Πλήκτρο κυλινδρικό με λίγο διογκωμένη βάση ή με κωνικό σχήμα, λευκό και άτριχο, με κατεύθυνση προς τα κάτω, αλλά και με το άκρο του λυγισμένο προς τα μέσα. Κωνικά πλήκτρα φαίνονται καλύτερα στα ψηλότερα άνθη του σπάδικα.
Άνθιση: Απρίλιος-Μάιος.
Καρπός: Κάψα.
Ενδιαίτημα: Τοπικό κοινό και απαντάται σε φρυγανώδη και χορταριασμένα εδάφη, ξηρές και βραχώδεις περιοχές και σε ανοικτά πευκοδάση ασβεστολιθικών πετρωμάτων, από 0-1000 μ υψόμετρο.
Πατρίδα: Ανατολική Μεσογειακή ζώνη ( Ελληνικά νησιά ανατολικού Αιγαίου, Τουρκία, Κύπρος, Συρία, Λίβανος, Ισραήλ).
Στάχυς ^= ταξιανθία χωρίς διακλάδωση που φέρει πολλά άνθη χωρίς ποδίσκο.
pollinia*= μάζες από γύρη που παράγονται από τον ανθήρα.
caudicle**= μισχοειδής προεκβολή των pollinia προς το viscidium.
viscidium# = κολλώδες ¨μαξιλαράκι¨ στη βάση των pollinia, πάνω από την στιγματική περιοχή.
Rostellum***= Προεκβολή που διαχωρίζει το αρσενικό από το θηλυκό μέρος του άνθους.
